Historie

Kloostergebouw

De geschiedenis van het Cenakel gaat terug tot het begin van de 20e eeuw. Op 2 oktober 1907 verleent burgemeester Raupp vergunning “voor zooveel betreft de Woningwet en Bouwverordening tot het stichten van een klooster op perceel sectie B nummer 3490 gelegen langs de Hoevenseweg overeenkomstig de op 25 september 1907 (!) ingediende aanvraag met bijbehorende tekeningen”. Het gebouw wordt in augustus 1908 in gebruik genomen door de “Congregatie van onze Lieve Vrouw der afzondering in het Cenakel”: een nieuwe loot aan een in 1822 in Frankrijk opgerichte kloosterorde die naar alle omringende landen is uitgewaaierd. De orde stelt zich tot doel om mensen tot bezinning te brengen. Om dat doel te verwezenlijken wordt het instrument van de retraite geïntroduceerd. De Nederlandse afdeling, gesticht door mère Eleonore Hoeben, is aanvankelijk gehuisvest in het huis van de familie Hoeben op Koningshoeven. Een aardig begin, maar het huis is ten ene male te klein om retraites te houden voor grotere gezelschappen. En dat is het streven. Een brede verbreiding van de christelijke overtuiging onder vrouwen uit alle rangen en standen van de maatschappij. De onderneming is eigenlijk van meet af aan een succes en heeft zich tot in de jaren ’50 in een grote populariteit mogen verheugen.

Conservatorium en Dansacademie

De aanleg van de verbinding naar de Rijksweg Tilburg-Breda is in 1970 aanleiding voor de congregatie om de activiteiten in Tilburg te staken. Essentiële elementen als ruimte, rust en stilte zijn niet meer voldoende gegarandeerd. Het klooster wordt overgedragen aan de gemeente Tilburg, die het gebouw als onderdak laat dienen voor het Conservatorium en de Dansacademie. Achteraf bezien is dit niet bevorderlijk geweest voor de conditie van het gebouw. Niet dat de muziek en dans daar een negatieve invloed op hebben uitgeoefend, maar de gemeente besteedt in deze periode hoegenaamd geen aandacht aan het noodzakelijke onderhoud. Dit waarschijnlijk vanuit de gedachte, dat de sloop van het gebouw toch een kwestie van tijd is. In de loop der jaren moeten vanwege acuut gevaar steeds meer gedeelten van het gebouw worden gesloten.

Redding van het Cenakel

In 1996 verhuizen het Conservatorium en de Dansacademie naar de binnenstad van Tilburg. Voor het Cenakel lijkt de slopershamer nog het enig denkbare alternatief. Zo niet in de ogen van Paul Brands, de voorzitter van het Tivolifonds te Tilburg. Hij weet het bestuur van het Tivolifonds ertoe te bewegen een geheel nieuwe weg in te slaan. Ondersteuning van culturele projecten is één van de doelstellingen van het Tivolifonds, maar de door hem beoogde redding van het Cenakel betekent voor het Tivolifonds sprake van een commitment dat aanzienlijk verder reikt. Al snel blijkt dat de staat van het gebouw dermate deplorabel is dat het financieel niet haalbaar is om het gehele klooster te renoveren. De restauratie moet noodgedwongen beperkt blijven tot de voorgevel en de linkervleugel (gezien vanaf de Kempenbaan). De overige vleugels worden evenals de bijgebouwen gesloopt. Daarmee wordt er plaats hebben gemaakt voor een tweetal woontorens, dit naar een ontwerp van Bedaux De Brouwer Architecten en in opdracht van WonenBreburg Tilburg. De renovatie en restauratie van het voormalige kloostergebouw start in het najaar van 1997. De dankzij het Tivolifonds schitterend gerestaureerde kapellen krijgen na oplevering de functie van culturele ontmoetingsruimten. Het beheer hiervan wordt toevertrouwd aan de daartoe in 1996 opgerichte Stichting Het Cenakel waarvan Paul Brands de eerste voorzitter is. In september 1998 vindt in de kapel van Het Cenakel het eerste pianoconcert plaats. 

Culturele evenementen

De doelstelling van de Stichting Het Cenakel biedt ruimte aan een scala aan culturele evenementen, variërend van klassieke en hedendaagse muziekuitvoeringen tot exposities van beeldende kunstenaars. Niet in de laatste plaats door de prachtige akoestiek van de kapel en de aanschaf van een fraaie concertvleugel (Steinway model D) gaat Stichting Muziek Evenementen Tilburg op de uitnodiging in om de serie klassieke ‘koffieconcerten’ naar Het Cenakel te verplaatsen. Sindsdien is er in het seizoen elke tweede zondag van de maand een kamermuziek concert te beluisteren geweest in de kapel. Het gereedkomen van de restauratie in 1998 is ook voor de Stichting De Link aanleiding geweest om de concertserie hedendaags gecomponeerde muziek voort te zetten in Het Cenakel. Sindsdien ontmoeten liefhebbers en professionals elkaar daar elke eerste en derde dinsdag van de maand om samen te genieten van een avontuurlijke concertervaring. Daarnaast is Het Cenakel in toenemende mate onderdak gaan bieden aan ensembles, koren en individuele musici die in eigen beheer concerten organiseren. Verder fungeert de kapel al vele jaren als vaste repetitieruimte voor het Tilburgs Vocaal Ensemble.

Betoverende pianisten

In 2012 is in samenwerking tussen de Stichting Muziek Evenementen Tilburg en de Stichting Het Cenakel onder de titel “Betoverende pianisten” een nieuwe reeks van vier pianorecitals aan het jaarlijkse aanbod toegevoegd.  Vele pianisten van naam en faam zijn sindsdien op de derde zondag namiddag van de maanden november, december, januari en februari in Het Cenakel te beluisteren geweest, dit als regel onder grote belangstelling. Verschillende gerenommeerde pianisten hebben Het Cenakel zelfs al meerdere keren in hun schema opgenomen en daarmee impliciet blijk gegeven van hun waardering voor dit muziekpodium.

Verrassende orgelklanken

In het najaar van 2015 is de kapel van Het Cenakel verrijkt met een (koor)orgel van de bekende Utrechtse orgelmakers Gebr. Van Vulpen (Onder de knop Informatie vindt u een meer gedetailleerde beschrijving van dit orgel). Met de komst van het Van Vulpen-orgel is een belangrijke uitbreiding gegeven aan het muzikale repertoire dat in Het Cenakel ten gehore kan worden gebracht. Het orgel heeft een prominente plaats gekregen in de apsis van de kapel. Deze opstelling biedt de mogelijkheid om het behalve als solo-instrument tevens in samenspel met zangstemmen en/of met andere muziekinstrumenten te laten klinken. In 2017 is in samenwerking tussen de Stichting Het Cenakel en de Orgelkring Midden-Brabant gestart een meerjarige concertserie onder de titel “Verrassende Orgelklanken”. Door een gevarieerd gebruik van het orgel als solo-instrument en in samenspel met andere instrumenten en/of zangers wordt met deze serie onder meer beoogd om het publiek te laten delen in de enorme veelzijdigheid van het orgel als muziekinstrument.

cenakel info 1

cenakel info 2

cenakel info 3